Ուժի մասին

Առատաձեռն ներելու ու օրենքները խախտելու համար պետք է լինել ուժեղ: Ուժեղ՝ այնքան, որ մի ամբողջ ազգ պարունակես քո մեջ: Այս ներողամտությունը մի հսկա հրեշի նման, կլանում է բոլոր խտրականություններն ու պատիժները: Զարմանալի ա, թե ինչքան ոչ խորքային է հասարակությունը տեսնում խնդիրները: Նայում է մակերևույթին՝ հետևանքներին, հիմքին, խնդրի սկզբնաղբյուրին նայելու փոխարեն: Հենց այս տեսական սխալ մոտեցումն է, որ բերում է այդքան անպտուղ պայքարի ու հիասթափությունների:

Ժլատ մարդիկ

Ինչքա՜ն են մարդիկ կարոտ բարի խոսքի։ Թեկուզ պարզագույն կոմպլիմենտի։ Ինչու՞ մենք չենց կարողանում կողքինին ուղղակի ասել, որն նա գեղեցիկ ա, խելոք ա կամ էլ ինչ-որ բան իր մոտ լավ ա ստացվում։ Չեք պատկերացնի ինչքան մեծ ուժ ունի իրականության փաստումը՝ փաստի արձանագրումը։ Իհարկե, իրականության փաստումը վատ խոսքի դեպքում էլ ա  շատ ուժեղ, բայց ինչևէ։ Ինչքա՜ն ա նա դա ուզում։ Ասում ես այն պարզ բարի խոսքը, որը նույնիսկ ասելու կարիք չունի ակնհայտ ա, բայց նա այնքան ունի դրա կարիքը, որ ագահությամբ կլանում ա։ Բարի խոսքով կարելի ա ամեն ինչ քանդել՝ ընտանիքներ, ընկերություն, կամ էլ ստեղծել։ Գրողը տանի ի՛նչ հեշտ ա մարդկանց առնել պարզագույն բարի խոսքով։ Գրողը տանի։

Մատուցողները բեմում

Այսօր դուրս էի եկել քաղաք և մի սրճարանի մոտով անցնելիս, տեսա մի աղջկա սեղանի մոտ նստած։ Յուրահատուկ գեղեցիկ ու սովորական հագնվել ու եկել նստել էր սրճարանում։ Սրճատրանը տեղադրված է քաղաքի կենտրոնական փողոցներից մեկի վրա։ Մարդկային մեծ հոսք կար քանի որ շաբաթ օր էր։ Նա էլ նստել էր այդ չորս հոգու համար նախատեսված սեղանին ու զգուշությամբ ես նույնիսկ կասեի քնքշությամբ ծալել և իր կողքի աթոռին էր դրել իր մուք կապույտ վերարկուն ու նարնջագույն ու փարթամ շարֆը։ Նա սպասում էր։ Նա սպասում էր այն մեկին յուրահատուկ ու անկրկնելի պատահական տղային։ Գեղեցիկ ժպտում էր ոչ մեկին, հայացքով սահում անցորդների վրայով։ Անմեղ հայացքով փնտրում էր՝ փնտրում ու սպասում։ Այդ վերև ուղղված աչքերը դեռ երեկ հավատարիմ հենարան՝ բարձին էին դրված։ Այս աչքերը բարձի ֆոկուսից դուրս մազիկների միջով սառել էին սեղանիկի ոտքերին։ Նրանք նայում էին այդ փայտյա ոտքերին վախով։ Վախով, որ ողողում է քեզ սրտի տրոփյունով ու ջարդում սահմանները գիտակցության, սլանում դեպի անվերջ դատարկությունը։ Այս վախը անդունդի եզրին կանգնելիս ես զգում։ Եվ նա անդունդի եզրին էր։ Նորեկ էր երկրում այս հավանաբար։ Նա մատուցում էր իրեն ոչ ոքին՝ տալիս էր մի բան, որը վերցնող չկար։ Գրողը տանի, ինչ տխուր է այս ամենը ու էժան։ Այնքան տխուր, որ ուզում ես լալ, և էժան, որ ուզում ես չլինել մաս այս ամենի։

Իրականության վերլուծություն

Սոց. ցանցի գրածից մի փոքր ավելին գրեմ այստեղ:  Մենք շատ անարդար ենք մեր իրականությունը գնահատելու տեսանկյունից: Մենք խոսում, քննարկում, վերլուծում ենք այն ժամանակ միայն, երբ մենք դժվարության մեջ ենք: Մեր միտքը սկսում ա ստեղծել միայն այն ժամանակ երբ մեր փորձի հիման վրա դատողությունները բախվում են իրականության հետ: Կարճ ասած, երբ մենք մեզ լավ չենք զգում: Ամբողջ գրականություննը այս կամ տեսակի լարվածության, տանջանքի հետևանք ա: Գրականության հարցում ինձ համար դեռևս անհասկանալի ա, թե ինչու՞ մենք՝ հայերս ունենալով այդքան տխուր պատմություն՝ չենք ստեղծել միջազգային հանճարեղ գործեր: Բավարար ժամանակ էլ ենք ունեցել: Հիպոթեզ էլ ունեմ, թե ինչու չենք ստեղծել, բայց դա էական չի: Մենք շատ ենք խոսում միայնության մասին, արժեքների կորստի մասին և այլնի: Հազար անգամ ծեծվել են նույն թեմաները և ամեն գրող համարել է և ում է իրեն միակ հանճարը: Նա էլ իր կարիքը ունի իրեն հանճար համարելու, իհարկե: Այդ իսկ պատճառով՝ մենք շատ լավ ուսումնասիրում ենք վատ կյանքը, վատ հոգեվիճակները, իսկ լավը՝ միշտ անտեսված ա, չչափված ու չգնահատված: «Վատ»-ը շատ բերքառատ ա, այնինչ՝ լռելյայն ակնկալում ենք լավը՝ արդյունք չտվողը: Այնինչ, միշտ ակնկալում ենք «վատ»-ի արդյունքները: Ստեղ պարադոքս կա: Սովորական վիճակում մենք չափից ավելի արբած ենք էմոցիաներով՝ իրական գնահատականներ տալու համար: Հերիք է մենք մեզ մի փոքր լավ զգանք և դառնում ենք անտարբեր, մոռանում ենք անհատի հատկանիշները, թքած ունենք նրա, քո երեկվա դժբախտության կոլլեգայի վրա: Այս անարդար վերբաբերմունքի պատճառով էլ հենց, մենք անհագ պահանջում ենք ավելի ու ավելի լավն ու շատը, ավելի երջանիկն ու գունեղը: Միայն ավելի լավը, ՄԻԱ՛ՅՆ:

Նահանջ

Ջնջվել էի սոցիալական կայքից սկզբունքային պատճառով: Ջնջվել էի երկու պատճառով: Առաջինը գաղափարախոսական էր: Գաղտնիության թուլացումը ես «չներեցի» սոցիալական կայքին: Թե ու՞մից էի փախչում, չեմ հասկանում, երևի ինքս ինձնից ինչպես միշտ: Երկրորդը պատճառը կապված է հասարակության ինչպես նաև սոցիալական կայքերին բնորոշ որոշ միջանձնային բզզիկի մասին: Վերջինս ես ամիսներ շարունակ չեմ կարողանում ձևակերպել ամփոփ մտքի տեսքով: Գուցե, մի օր ստացվի:

Ինչևէ, այս անգամ ելնելով զուտ էգոիստիկ ինքնապահպանման բնազդից, որոշեցի իմ իսկ խոսքը դրժել, գնալ իմ իսկ սկզբունքներին հակառակ և հետ գրանցվել սոցիալական կայքում: Չեմ հարգում ինքս ինձ այս որոշման համար: Միևնույնն է կորցնելու ոչինչ չունեմ: Միշտ էլ կա թափանցիկ դառնալու տարբերակը:

Օ՛յ, ինչքան եմ ես թերագնահատել մարդկային շփումը: Գուցե մենք (ամենաքիչը ես) կախում ունենք շփումից բիոլոգիական մակարդակի վրա, ինչպես սննդից, թթվածնից և այլնից: Բայց սա մի այլ պատմություն է:

Գեղեցիկ մարդիկ

Ինչու՞ հնարավոր չի գնալ ու ուղղակի գրկել գեղեցիկ մարդուն: Ինչու՞ պետք ա հիշել սեռերի տարբերության կամ նույնության մասին: Խի՞ ա հասարակությունը այդքան սերնդապահպանման պրակտիկ տեսակետից նայում մարդկային հարաբերություններին: Ինչու՞ չի կարելի մոռանալ տղա ու աղջիկ գաղափարը, քաղաքակրթության այս դեպքում ծիծաղելի դրույթները: Ինչու՞ չի կարելի սիրել կողքինին ինչպես ապուշն էր սիրում Ագլաին կամ մնացածին: Ինչու՞ չի կարելի մոտենալ ու ասել.

—Բա՛րև սիրելիս, դու գեղեցիկ ես: Ես որոշ գույներ ունեմ, բոլորից գաղտնի փայփայած: Ե՛կ պարենք, պարենք ու ստեղծենք նորը, ավելի գունեղն ու ավելի մռայլը:

Անտանելի լռություն

Անտանելի լռությունը խախտելու համար որոշեցի ինչ-որ մի բան ասել։ Կարևոր չէր, թե ինչ, կարևորը այդ լռությունը չշարունկավեր։ Սկսեցի ընդհանուր անմեղ և մտքից ուղղակի սկզբի համար։ Ամեն մեկը ավելացնում է իր իմաստ չարտահայտող կարծիքը, որը ավելի շատ նպատակ ունի ոչ թե տեղեկատվություն փոխանցելու, այլ բոլորին հիշեցնելու իր մասին. «Տե՛ս ես էլ խոսել գիտեմ»։ Համարելով, որ արդեն կարելի ա մի փոքր իմաստավորել քննարկումը, մի փոքր տեղեկատվություն ավելացրեցի, հուսալով՝ լսել որևէ միտք։ Արդյունքում ստացա այդքան ծանոթ իրավիճակը, երբ պարզվում է, որ չնայած սկզբում բոլորը միաձայն համաձայն էին սկզբնական կարծիքի հետ, իրականում ասելիք չունեն։ Նրանք կարող էին միայն փաստել,  որ կա այն՝ ինչ-որ կա։ Ու կրկին հայտնվում են այն հիմար իրավիճակում, երբ բոլորի նայում են քեզ բութ հայացքով։ Իրենց միջից կիրթերը ուղղակի կլռեն, իսկ ավելի անկեղծները ուղղակի հիմար կատակով քմծիծաղ կտան։ Հասկանում ե՞ս, խոսում ես մարդու հետ, նայում աչքերի մեջ, իսկ խոսքդ գնում և տեղ չի հասնում։ Նայում ես աչքերի մեջ ու տեսնում դատարկություն, նույնիսկ դատարկություն չէ, դատարկության համար անոթ է պետք, այլ ուղղակի ոչինչ։  Խոսքերդ գնում ու կորում են այդ աչքերի ոչինչի մեջ։ Հուսահատությունից, վախից շարունակում ես ավելացնել մտքեր, հուսով, որ որևէ բան գուցէ անդրադառնա։  Շուտով գիտակցում ես, որ պետք չէր սկսել այս ամենը, պետք չէր փորձել խոսել կենցաղային թեմաներից դուրս որևէ բանի մասին։ Ու նորից թաքնվում ես ինքդ քո մեջ, քո մտքերի մեջ միջև հաջորդ ինքնազսպման ձախողումը։

Խավար

Շենքի բոլոր պատուհանների փեղկերը փակ են։ Բոլորինը՝ անխտիր։ Փակած են նաև դռների ապակիները։

Փակե՛ք բոլոր փեղկերը, որ հանկարծ լույս չմտնի դրսից։ Դռների փեղկերն էլ փակեք։ Փակե՛ք, որ կանկարծ լույս չմտնի։ Չիմանաք թե դրսում ինչ է կատարվում։ Չտեսնե՛ք լույսը, չտեսնեք երեխաներին դրսում։ Չնայած ի՞նչ եմ խոսում։ Մոռացել էի, չէ որ այստեղ երեխաները ժամով են խաղում, ուրախանում, լացում և խաղում։ Փակե՛ք, որ չտեսնեք արևը։ Անձրևն ու ամպերը։ Հանկա՛րծ լույս չմտնի։ Խավար է սենյակում։ Խավար է մտքում։

Այլ քյարթության մասին

Քյարթ ասելիս հասկանում ենք խիստ պահպանողական հայացքներ ունեցող մարդու, որը ունի նեղ աշխարհհայացք և իրենից տարբերվողներին չի ընդունում:

Հիմա եկեք նայեք հակառակ բևեռին: Հաճախ կարելի է հանդիպել մարկանց, որոնք ընդունում են ամեն ինչ: Այսինքն նրանք ընդունում են և՛ քյարթի սահմանաթակ լինելը, և՛ մարդակերի մսի տեսականին, և՛ տարբեր ազգությունների մշակույթներում առկա միմյանց հակասական ավանդույթները: Այսինքն` խոսքը գնում է կոսմոպոլիտների մասին: Արդյո՞ք լավ բան է կոսմոպոլիտ լինելը: Չէ՞ որ դա նշանակում է մշակույթային արժեքների կորուստ: Դա բերում է նրան, որ վերանում է մարդկանց միջև տարբերությունը և միակ մնայուն արժեքը դառնում է փողը: Զարգացած երկրներում (իմ` գուցե և սխալ կարծիքով) մարդիկ նմանվում են կապիկների: Կապիկների, որոնք աշխատում են աշխատելու համար, այլ ոչ թե հաց, ապրելավայր վաստակելու համար: Ընտանիքի գաղափարը նման է երկու կապիկների սերնդի շարունակման պայմանագրի: Ամբողջ առօրյան կազմված է գործից, մեդիայի “երջանկացնող” ծրագրերից և մարդկային կոնտակտից, որը խիստ պլանավորված է սեռական կարիքները հոգալու և մինիմալ դիմակավոր երկխոսությունների համար: Զգացմունքները տեղին են միայն 27-30 տարեկանից հետո և ըստ պլանի ժամանակն է  երեխա ունենալու, ընդ որում նշված թվերը կհետաձգվեին ևս 10-20 տարով, եթե բիոլոգիապես այդ տարիքում հնարավոր լիներ երեխա ունենալը: Իսկ զգացմունքներ (սեր-մեր) կան միայն, երբ ըստ պլանի ժամանակն է, ասինքն՝ երբեք: Իսկ ընտանիքի միասնությունը ունի զրո արժեք, երբ հարցը գալիս է փողին կամ հատկապես մասնագիտական առաջընթացին:

Ամեն ինչ ընդունելն էլ է քյարթություն, այդպե՞ս չէ:

Ես սկսել եմ հարգել ազգիս քյարթությունը: Ես չեմ արդարացնում քյարթությունը և դեմ եմ դրան, բայց քյարթության մեջ կա մի բան, որը ինձ ստիպում է նայել ժպիտով և սիրել հենց այդ ԲԱՆԸ: :)

Հատուկ տաղանդ

Ի՞նչ ենք հասկանում «երիտասարդ» բառը լսելիս: Երևի թե, էներգիայով լի, դեռևս լավատես մի օրգանիզմ որը պատրաստ է լինել որակյալ աշխատուժ: Իսկ ինչու՞ մեր հասարակությունում տիրում է ուղիղ հակառակ պատկերը: Երիտասարդությունը «թքած» ունի իր իսկ ապագայի նկատմամբ: Սա դեռ նորմալ է